Khái niệm về bệnh viêm tụy cấp là gì?
Viêm tụy cấp là trường hợp tụy bị tổn thương cấp tính. Nhưng bạn không cần phải lo lắng, chức năng hoạt động của tụy có thể phục hồi lại bình thường.
Đã ghi nhận nhiều trường hợp bệnh nhân tái phát viêm tụy cấp nhiều lần nhưng không phát triển không thành viêm tụy mãn.
Giải phẫu bệnh viêm tụy cấp
Các tổn thương thông thường có thể là hoại tử và xuất huyết, phù nề xung huyết, được phân chia thành hai loại:
- Việm tụy cấp hoại tử (loại này rất nặng). Biểu hiện là tụy có nhiều đốm xuất huyết, sưng nề, có khi hoại tử. Sau vài giờ, các tổn thương sẽ nhanh chóng lan sang phúc mạc. Sự hoại tử nến (có tên tiếng anh là cystosteatonecrosis) có biểu hiện là những vết màu trắng vàng nhạt. Những vết màu trắng nhạt này giống những vảy nến ở thân mạc treo ruột, ở phúc mạc hoặc ở dạ dày…
- (Loại thường xuyên gặp phải) Viêm tụy cấp không hoại tử. Là trường hợp thường hay gặp nhất. Biểu hiện của viêm tụy cấp không hoại tử là tụy nhìn tụy bóng láng, phù nề, sưng to và cương tụ.
Những nguyên nhân thường gặp viêm tụy cấp
- Do rượu, hay gặp ở các nước châu Âu, châu Mỹ.
- Các bệnh nhiễm khuẩn vùng ổ bụng: virus (quai bị, viêm gan virus), viêm túi mật, thương hàn, viêm ruột thừa, giun đũa hay leptospirose.
- Viêm nhiễm ở ống mật, tổn thương cơ giới: sỏi mật, sỏi tụy, viêm bóng Vater, u gây chèn ép đường tụy, bệnh xơ tụy.
- Bệnh lý loét dạ dày tá tràng cũng ảnh hưởng tới tụy. Về lâu dài, bệnh lý loét dạ dày có thể ăn sâu vào tụy.
- Do dùng thuốc: thuốc tránh thai các thuốc tiêm chủng, corticoid, lợi tiểu, ức chế miễn dịch (6MP).
- Các tổn thương vùng bụng liên quan đến phẫu thuật nội soi mật và tụy.
- Các bệnh chuyển hóa và nội tiết sau đây là yếu tố thuận lợi để mắc viêm tụy cấp: tăng mỡ máu béo phì, cường tuyến cận giáp, tăng canxi máu, đái tháo đường, xơ vữa động mạch.
- Viêm tụy cấp tự phát chưa có nguyên nhân.
Cơ chế bệnh sinh gây nên viêm tụy cấp
Dưới đây là một số các yếu tố gây nên viêm tụy cấp:
Thứ nhất, giải phẫu ống tụy đổ vào tá tràng qua bóng vater, trào ngược dịch mật.
Thứ hai, rối loạn thần kinh thể dịch hoặc rối loạn vận mạch
Thứ ba, rối loan chuyển hóa. Tăng tỉ lệ mô máu bất thường sẽ gây tăng men tụy và gây tổn thương tụ, nặng hơn là hoại tử mỡ.
Thứ 4, dị ứng và nhiễm khuẩn.
Học thuyết được thừa nhận nhiều nhất là: cơ chết tụy tự tiêu hủy.
Tụy là cơ quan nội tạng có chứa nhiều chất enzym có khả năng tiêu hủy chất protein. Bằng các dạng chất hoạt động như kalicreinogene hoặc prophospholipaza-trysinogene,… Thông thường khi dịch tụy vào tới tá tràng, men enterokinaza có trong ruột sẽ hoạt hóa thành trysin đồng thời hoạt hóa các tiền enzym khác.
Nếu nguyên nhân được xác định là do các yếu tố khác nhau, khi men enterokinaza và dịch ruột có thể hồi lưu trong ống tụy, hay có thể tác động trực tiếp vào tụy thì các tiền enzym đó được kích hoạt trong mô tụy sẽ gây nên tình trạng “tụy tự tiêu hủy” gây viêm tụy cấp.
Hậu quả tiếp theo là tình trạng phù nề chảy máy, tổn thương mạch máu, tiêu các màng tế bào, hoại tử mô mỡ và hoại tử tế bào nhu mô tụy. Các chất histamine và bradykinin được lưu thông làm tăng nên tính thấm, phù nề. Sau đó, các tổn thương này sẽ gây viêm tụy cấp hoại tử.
Triệu chứng của viêm tụy cấp
Bạn có thể nhận biết các triệu chứng của viêm tụy cấp qua các dấu hiệu: đau bụng bất thường, đau mức độ nặng nhẹ khác nhau và có thể là đau từ nhẹ đến rất nặng. Ngoài ra, có thêm các triệu chứng khác cũng xuất hiện đồng thời như: nôn, bụng chướng, vàng da.
Phòng ngừa bệnh viêm tụy cấp
Để phòng ngừa viêm tụy cấp, bạn cần tuyệt đối không sử dụng rượu bia. Khi phẫu thuật lấy sỏi ống mật, chỉ nên tiến hành cắt túi mật sau khi tình trạng viêm tụy cấp lần đầu ổn định. Nên tẩy giun định kỳ 1-2 lần mỗi năm. Phòng tránh bệnh mỡ máu, ăn ít chất béo (từ lòng đỏ trứng, mỡ, nội tạng động vật), nên ăn thật nhiều rau và chất xơ.
Bác sĩ chẩn đoán bệnh án viêm tụy cấp bằng những kỹ thuật y tế nào?
Để chẩn đoán bệnh viêm tụy cấp, bác sĩ sẽ kiểm tra sức khỏe của người bệnh. Bao gồm việc xem tiền sử bệnh án, xét nghiệm máu và chụp cắt lớp (CT) hoặc siêu âm dạ dày.
Điều trị bệnh viêm tụy cấp
Để điều trị viêm tụy cấp, bạn nên đến gặp bác sĩ để có phương pháp điều trị phù hợp và an toàn nhất. Các phương pháp điều trị viêm tụy cấp dễ thấy là giảm đau, nhịn ăn, bổ sung dinh dưỡng, nuôi dưỡng đường tĩnh mạch, uống đủ nước, bù điện giải, chọc hút dịch, điều trị bằng kháng sinh, điều trị mỡ máu,…
Discussion about this post